QUAEDAM AD BIOGRAPHIAM
JOSEPHI VOLOSYNOVSKYJ
EPISCOPI MUCACOVOENSIS (1667)
Alexander Baran
Analecta OSBM, Section II, Volume VIII (XIV) 1-2, 1954,
pages 209-227.
Nominatio Josephi Volosynovskyj in Episcopum Mukacoviensem, a Rege Hungariae Leopoldo an. 1667 facta, generaliter iam est nota. Sed de persona ipsius episcopi, de eius nempe origine et ad eparchiam Mukacoviensem promotione pauca tantummodo ex documentis contemporaneis constant. Inde etiam eius biographi, ut A. Hodinka1 , et V. Hadzega2 non semel erroneas proposuerunt sententias. Unde nova documenta in Archivo S. C. de Propaganda Fide nuper a nobis inventa, non pauca ex eius biographia in novam ponunt lucem3.
A. Hodinka de origine J. Volosynovskyj nihil fere dixit, et nisi ex eius agendi
modo affirmabat eum eparchiae Mukacoviensi extraneum fuisse. V. Hadzega eius
originem in ipsa Eparchia Mukacoviensi posuit, eiusque nominationem Primati
et Regi Hungariae adscripsit. Ex nostra documentorum collectione, quam infra
in extenso typis mandamus, quaedam ad biographiam J. Volosynovskyj addere
possumus.
Ex nostris documentis constat eum ex Galicia (Halycyna) originem Suam habuisse,
et quidem ex Tarnava, prope oppidum Dobromyl, prout indicat A. Petrov4.
Hoc confirmant verba ipsius episcopi in principio iuramenti et fidei professionis
catholicae posita: "Ego Josephus Wolosinousky antehac Schismaticus in
Polonia, iam vero in Hungaria Catholicus, ac ad Episcopatum Munkachiensem
Graeci Ritus nominatus…"5.
Scimus tamen in "Polonia", potius in Regno Poloniae, duae tantummodo
Eparchiae dissidentes erant, Peremysliensis nempe et Leopoliensis, quae totam
comprehendebant Galiciam.
Ante suam nominationem Josephus erat schismaticus, prout ipse confitetur. Immo, obtenta nominatione in episcopum, statim se contulit Leopolim et consecrationem accepit ex manibus episcopi non uniti, sine adsistentia alius episcopi. Quaestio oritur, cur ad episcopatum tunc unitum monachus dissidens promotus fuit? Praesertim si ad eius nominationem potestates tam ecclesiasticae quam civiles Hungariae et Transylvaniae operam suam contulerunt. Ex nostris documentis responsum ad hanc quaestionem haud difficile est, nam tertia conditione huius nominationis bene explicatur, quae sonat: "Ut ab eodem solo Archiepiscopo (Strigoniensi) et nemine alio ad instar aliorum Suffraganeorum dependentiam habeat". Hac conditione concluditur illa magna controversia Primatem Hungariae et Metropolitam Kioviensem inter de dependentia Eparchiae Mukacoviensis, quae anno 1665, tempore itineris Episcopi Cholmensis, Jacobi Susza, Romam initium habuit. Quo anno Jacobus Susza tribus litteris memorialibus6 Summum Pontificem Sacramque Congregationem de Propaganda Fide rationibus historicis et iuridicis persuadere conabatur, ut idem Episcopus Mukacoviensis iurisdictioni Metropolitae Kioviensis, ut eius Suffraganeus subderetur. Econtra, Primas Hungariae, Szelepscényi, omnia fecit, ut Eparchia haec non Metropolitae Kioviensi, sed sibi suffraganea deveniret. Inde primum existentiam ipsius eparchiae negavit7, dein utilitate huiusmodi episcopi cognita, libentius candidatum dissidentem ad praefatam eparchiam vocavit, quam a Metropolita Kioviensi catholicum expeteret.
Huic actioni Primatis Hungariae tum Rex Hungariae tum Principissa Transylvaniae
sese adiunxerunt, timentes de proprio iure nominationis. Principissa haec
Transylvaniae quidem ante 5 annos a Metropolita Kioviensi candidatum catholicum
ad hanc Eparchiam petebat, sub conditione tamen, ut hic episcopus Suffraganeus
Primatis Hungariae esset.
Metus hic de iure nominandi inde proveniebat, quod Metropolita Kioviensis
quoad nominationem suorum Suffraganeorum magnis gaudebat privilegiis. Ita
e. gr. in Regno Poloniae Rex nominabat unum ex candidatis a Metropolita propositis,
qua nominatione regia obtenta episcopi confirmabantur, consecrabantur et introducebantur
a Metropolita Kioviensis8.
Nobis videtur hoc metu, et quidem unice, nominatio J. Volosynovskyj possibilis
evasit, non autem controversia inter Regem Hungariae et Principissam Transylvaniae
de iure nominandi, prout habent A. Hodinka et V. Hadzega. Inde candidato,
qui unioni cum S. Romana Ecclesia favebat, invento, nominatio regia locum
habuit. Sed sua irregulari consecratione J. Volosynovskyj novas creavit difficultates
tum Regi tum Primati Hungariae, a quo statim suspensus fuit. Tunc res devoluta
est ad Sedem Apostolicam, nempe ad S. Officium, a quo die 13 Martii 1669 dispensatio
emanavit. Hoc tempore suspensionis J. Volosynovskyj magnam monstravit activitatem
unionisticam in Eparchia Mukacoviensi, a PP. Soc. Jesu adiutus, quae activitas
causam eius Romae multum iuvit. Praeter nostra documenta invenitur etiam mentio
hac de re in opere antiunionistico Michaelis Andrella9.
Attamen, dispensatione obtenta, medio iam anno 1669, Primas Hungariae de novo
iam candidato cogitabat10, propter
valetudinem "valde decrepitam" nostri Josephi eiusque ad regimen
Eparchiae incapacitatem, quam ipse J. Volosynovskyj in suis litteris ad Nobilitatem
Hungariae clare mostravit. Tunc et Principissa Transylvaniae iterum Metropolitam
Kioviensem adiit11 monasteriumque Mukacoviense
Josepho ademit, quo facto eum implicite etiam Eparchia privavit. Res tamen
in suspenso permasit. Ipse vero J. Volosynovskyj in diversis locis suae Eparchiae
usque ad an. 1675 vixit, de qua ultima eius vitae periodo tria tantummodo
habemus documenta in lingua slavica, quae ab A. Hodinka et Joanne Duliskovic
in lucem edita sunt12 .
1.
Vienna, 16. VII. 1667.
Nominatio ]osephi Volosynovskyj in Episcopum Mukacoviensem,
ad commendationem Principissae Transylvaniae. Primatis Hungariae, PP. Soc.
Jesu aliorumque Nobilium, sub conditione, ut uniatur S. Romanae Ecclesiae,
consecretur ab Episcopo delegato a Primate Hungariae, subiaceat iurisdictioni
Primatis Hungariae, et Unionem in Eparchia Mukacoviensi promoveat.
A P F, Scritturae riferite nei Congressi Greci di Croazia, Dalmatia, Schlavonia,
Transilvania ed Ungeria, vol. I, fol. 73rv-74.
Nominatio Regia Episcopatus Munkachien. R.ndo Josepho Volesinousky Ordinis
S. Basilij Graeci Ritus fatt.
Nos Leopoldus...1 Memoriae commendamus
tenore praesen. significan. quibus expedit universis. Quod cum nobis fidelis
noster R.ndus Josephus Volesinousky Ordinis S. Basilij ab Ill.ma D.na Principissa
Sophia Bathory Ill.mi con. Georgij Rakoczy, allias Transylvaniae Principis
relicta Vidua2, et filio eiusdem itidem
Ill.mo Francisco Rakoczy3, et Principe
perpetuo de Saros, et Comitatus eiusdem supremo et perpetuo Comite necnon
reliquis ad Carpatum Ruthenae Nationis Terrestribus Dominis pro Episcopo Munkachien.
Gentis illius Graeci ritus, demisse reccommendatus, et non solum a Religiosis
Patribus Societatis Jesu Partium illarum, verum etiam ab ipso fidele nostro
nobis syncere dilecto R.ndmo in Christo Patre Georgio Szelipchenij Ecclesiae
Metropolitanae Strigonien. Archiepiscopo4.
Administratore Episcopatus Nittrien., Locorumque et Comitatuum eorum supremo
ac perpetuo Comite, Primate Hungariae, Legato nato, summo et Secretar. Cancellario
ac Consiliario nostro Intimo, uti Primate ac Metropolitano et supremo Ecclesiae
Hungaricae Pastore sedulo lauda tus extiterit; Eundem itaque tanquam personam
idoneam prae alijsque dignam ad praememoratum Munkachien. Graeci Ritus authoritate
Juris patronatus nostri Regij, quod generaliter in conferen. universis antelati
Regni nostri Hungariae Ecclesijs et beneficijs, instar Divinorum con. Hungariae
Regum Praedecessorum nostrorum felicis memoriae optimo Jure habere et exercere
dignoscimur, nominandum duximus praesentium per vigorem. Concedentes plenariam
et omnimodam quoque facultatem eidem supra omnes dictae Ruthenicae Nationis
et Regionis homines, ut ipsi tanquam vero et legitimo indubitatoque suo Episcopo
et Pastori subiacere, ab eodemque his sub Conditionibus. Et primo quidem,
ut idem Josephus Volesinousky Juramentum uominis et Professionem fidei coram
supranominato Archiepiscopo Strigonien. deponat. Secundo: Ut ab eodem vel
alio quovis consecrato Episcopo, cui idem facultatem dederit, in Episcopum
consecretur. Tertio: Ut ab eodem solo Archiepiscopo et nemine alio ad instar
aliorum Suffraganeorum dependentiam habeat. Quarto: Ut a Parochis quos ad
Presbyteratum ordinaverit, et ad Parochias emiserit, Professionem Orthodoxae
fidei, et Juramentum excipiat, subditosque sibi Populos omnes ad S. Matris
Ecclesiae Catholicae Unionem reducat. Proinde omnibus et singulis cuiuscunque
status et ordinis fidelibus nostris in prorepetito Regno nostro Hungariae,
signant er autem in de Beregh, Zabolcz, Ugocza, Zattmar Zemplin, Cungh, Abayvar,
supradicto Saros, Thorna, Sceputien. et Gomoricz Comitatibus Dominia et Bona
tenentibus Supremis et Vice Comitibus, Baronibus, Magnatibus, Nobilibus, Capitaneis,
et eorum Vicesgerentibus, ac alijs etiam quibusvis Partium illarum hominibus,
harum serie firmiter committimus, et mandamus, quatenus praecensitum Josephum
Volesinousky pro vero et legitimo Episcopo Munkachien. habere ac tenere, omniaque
ad eiusdem Episcopatum Munkachien. ex fundatione, vel quolibet modo pertinentia,
Decimas utpote, Pagos, et Villas, Praedia et alias obventiones, quae forte
ab illis quoquo modo occupatae et usurpatae essent, manibus ipsius Episcopi
assignare, et Jure possidenda remittere, signanter autem Batikonibus, seu
Graeci Ritus Sacerdotibus omnibus Ecclesiasticis et Clericis, quocunque nomine
eiusdem Graeci Ritus in prae allegatis comitatibus, ac alijs quibuscunque
residentibus Ruthenis Clero et Ecclesiasticis, ac Religiosis Graeci ritus,
ab antiquo ad Jurisdictionem Munkachien. spectantibus, authoritate Regis Apostolici
benigne in iungimus et mandamus, ut eum et neminem alium pro vero, legitima
Episcopo, ac Praelato recognoscere, eidemque omnem Reverentiam et obedientiam
praestare, denique ipsum cum suis et pastorali suae curae concreditis, vi
et virtute praesentis benignae nostrae Nominationis et Collationis, ac praememoratae
Unionis coram praememor. Archiepiscopo Strigonien. Juramento confirman. (super
cujus depositione ab eodem Testimoniales literas est extracturus) Privilegijs
libertatibusque et immunitatibus Cleri Hungarici frui et gaudere ubique permittere,
ac per Vestros permitti facere, debeatis et teneamini. Secus non facturi.
Praesen. per lectis Exhiben. restitutis.
Datum in Civitate nostra Vienna Austriae die 16 Men. Julij, Anno 1667.
2.
(Strigoniae) 1667.
Iuramentum Josephi Volosynovskyj fidelitatis S. Romanae Ecclesiae.
APF, Scritt. r. n. Congressi Greci di Croazia..., vol. I, fol. 67.
Post professionem fidei a nominatis Episcopis praestari solitam, hoc juramento
se obligavit lingua Ruthenica Josephus Wolesinousky, nominatus Episcopus Munkachiensis
Ruthenus, antea Schismaticus, coram Archiepiscopo Strigonien.5,
Sacrum Missae officium finiente, accepta ex manibus eiusdem S. Synaxis Comunione.
Ego Josephus Wolesinousky, antehac Schismaticus in Polonia, iam vero in Hungaria Catholicus, ac ad Episcopatum Munkachiensem Graeci Ritus Nominatus, juro per DEUM vivum Beatissimam DEI Genitricem Mariam, et omnes Sanctos ac Electos DEI, quod ab hac hora usque ad mortem meam fidelis semper, et obediens ero filius Sanctae Romanae Catholicae, et Apostolicae Ecclesiae Matris meae, Christique Vicario SS. Domino nostro Alexandro VIIo, Pontifici Romano6, ac Successoribus Eiusdem, daboque omnem operam, ut obtenta a Sancta Sede Apostolica Confirmatione Episcopatus mei, omnes mihi subditi se memorata e Matri meae Ecclesiae Romanae uniant, ac in Terris Christi Vicarium pro Summo Ecclesiae Capite agnoscant, et revereantur, neque permittam, ut ullus posthac meorum quisquam ad Sacros Ordines promoveri valeat, nisi prius se Ecclesiae Romanae coniunxerit, ac ex praescripto Eius victurum juramento obstrinxerit. Ita me DEUS adiuvet B. V. Maria et omnes Sancti Dei.
3.
Vienna, 4. VIII. 1667.
Conceditur subsidium pro Electo Mukacoviensi.
BUDAPEST, OL Kam. O., Ben. resol. 1667, pago 170.
HODINKA A., A munkacsi gor. szert. Puspokség okmantytara, Uzhorod 1911,
pag. 228.
Leopoldus etc. Magnifice etc.
Ex incluso hisce nostris demisso memoriali Josephi Wolotinowszky (sic) ordo
s. Basilii religiosi uniti nunc ad ep.patum Munkachiensem promoti uberius
intellecturi estis, in quonam idem apud mattem nostram suplex institerit.
Cum autem antecessorem quoque suum Petrum Parthenium7
a praedefunctae olim c. r. mat.te, d.no videlicet genitore ac praedecessore
nostro8 desideratissimo gl. rem. 200
fl. ex camera nostra Scepusiensi sibi quotannis exsolvendos obtinuisse asserat,
nil a pietate bonoque opere alienum esse putamus, si eidem quoque Josepho
Wolotinowszky ex illis 6 millibus fl. pro sublevamine pauperiorum parochorum
iam semel ordinatorum aliqua, uti praedicta antecessori suo, eleemosyna uccurratur.
Gratia etc.
Datum Vienna die 4 m. Aug. a. d. 1667.
Leopoldus, mp. Franciscus Szegedy, ep.pus Vaciensis, mp. _
Stephanus Orban, mp.
4.
Vienna, 9. XII. 1668.
Archiepiscopus Strigoniensis refert de professione fidei
Josephi Volosynovskyj deque eius consecratione irregulari ab Episcopo schismatico,
petitque ut negotio huic quam primum succurratur.
APF, Scritt. rir. n. Congressi Greci di Croazia..., vol. I, 116-8.
HODINKA A., op. cit., pag. 230.
Eminent.me princeps, domine, d. et patrone colend.me.
Gratiosissimas eminentiae v. ad me datas, solita ac debita observantia accepi,
in quibus iubet, ut eandem de iuramento a Josepho Wolentiouskii gr. r. ep.po
praestito; genuine informem. Quantum itaque ad hoc negotium attinet, obtinuit
ille quidem a sua mat.te nominationem pro Ruthenico illo ep.patu Munkatziensi,
tali tamen cum conditione, ut deposito statim juramento unionis, confirmationem
quoque a sua sanctitate obtineat, et omnia, quae ei a s. sede proposita fuerint,
rite et adamussim exequatur. Unde is quoque tale tantum et non aliud
iuramentum in ecclesia Posoniensi S. Martini coram me deposuit9,
quod statim transmisissem V. E., si hic prae manibus habuissem.
Interim intellexeram nuper, illum ex ignorantia ordinationem quorundam
aggressum fuisse, verum confestim medio domini ep.pi Agriensis ei
praecepi, ne posthac ante obtentam confirmationem sese in ullas eiusmodi functiones
quoquo pacto immitat. Jam itaque em.me princeps ad hoc negotium duo valde
necessaria requiri videntur: 1, ut dicta eiusdem confirmatio ope E. V. a sua
sanctitate quantocius obtineatur mihique innotescat; 2, ut a s. congregatione
de prop. fide decidatur, an debeat denuo consecrari? Cum enim in Polonia ab
ep.po Leopoliensi schismatico10, imo
(ratione processionis spiritus s.) etiam haeretico sit consecratus,
non levis hic inter aliquos videtur oriri quaestio adducto exemplo
praedecessoris mei11, quod
is etiam consecrasset quendam unitum Graeci ritus ep.pum cum clausulis particularum
illarum: si non es consecratus, et proinde cum ob praemissas rationes
hinc tot ordinandorum et multarum animarum salus dependeat,
supplico V. E., dignetur pro zelo suo apostolica, negotio huic quantocius
succurrere et me de eodem certificare. De reliquo uti hactenus ita et imposterum
ac quoad vixero, maneo.
Viennae, 9 Dec. 1668.
Eiusdem E. V., obsequiosissimus servus et capellanus Georgius archiep.pus
Strigoniensis.
5.
….1667.
Relatio PP. Soc. Jesu de progressibus Unionis in Eparchia
Mukacoviensi.
ARCHIVIUM ROMANUM SOCIETATIS JESU (AUSI), Austria, vol. 142, pars V, fol.
109 (Litterae annuae).
… Schismaticis autem ibidem, et per Campos Cumanos dispersis suaviter,
et universe convertendis, quod annis superioribus laborabantur, hoc anno confectum
est. Datus est nempe illis a Principe Francisco Racozio nostris apud eum Missionariis
agentibus Episcopus Ecclesia Romana unitus a quo schismaticorum Ecclesiis
Parochi pariter uniti dentur, vel ad eandem unionem perducantur; atque ita
sensim et sine sensu ad Christi in terris Vicarii agnitionem, et obedientiam
redeant.
(Hoc scriptum est medio anno 1667).
6.
Jassovia, 11. XII. 1668.
Episcopus Agriensis supplicat S. Congrego de Prop. Fide pro
admissione Alumnorum ex Eparchia Mukacoviensi in Collegiis Urbis ad sublevandas
necessitates eiusdem Eparchiae.
APF, Scritture riferite nelle Congregazioni Generali, vol. 418, fol. 120
HODINKA A., op. cit., p. 231.
Eminent.mi ac rev.mi principes, ac domini d. grat.mi.
In amplissima hacce mea diocesi Agriensi 11 cotus seu quasdam veluti regiones
complectente reperiuntur etiam Rutheni, maiori ex parte scismatici, proprium
alioquin habentes ep.pum Munkaciensem dictum gr. r., qui licet facta iam fidei
catholicae publica professione, in eo plurimum laboret, ut tam ecclesiasticos
quam saeculares Ruthenos sibi subiectos ad unionem orthodoxae religionis amplectendam
inducat et disponat. Parum tamen proficere potest crassa quadam sua ac sacerdotum
suorum ruditate et ignorantia praepeditus, plurimis ac sat gravibus ea de
causa per praefatos ep.pum videlicet ac sacerdotes tam in administratione
sacramentorum quam legitimorum totali dissolutione matrimonio rum, consequenterque
scandalosa bigamiarum admissione committi solitis erroribus ac excessibus.
Quibus quidem corrigendis tollendisque defectibus nihil videretur magis necessarium
ac opportunum, quam ut aliqui e natione Ruthena, benae indolis juvenes, Romae
in Collegio Graecorum vel de prop. fide tam in literis quam in ritibus unitorum
bene instruerentur sicque instructi et exmissi magno ipsius ep.pi subsidio
et spirituali solacio successu temporis archidiaconorum ibi munere fungi ac
sacerdotes Ruthenos ad munia ecclesiastica suo mudo et ritu iuxta ss. canones
obeunda instruere et erudire possent. Ideoque supplico hum.me EE. VV., dignentur
pro ea, qua in augenda Dei gloria ac animarum salute promovenda feruntur,
ardentissima pietate et zelo concedere, ut 2 adminus illius nationis iuvenes
ad fatum Collegium Graecum vel de propaganda fide hinc mittantur. Facturae
in eo etiam cels.mae principissae Rakoczianae viduae recenter in hoc ep.patu
meo ad gremium S. R. E. reduci (cui utpote in temporalibus magna ex parte
praetacti Rutheni subiiciuntur) singularem gratiam et favorem, imo haud exiguum
eidem taliter stimulum additurae, maiori adhuc solertia et fervore (quemadmodum
alioquin etiam zelosissima haec principissa in id unice incumbit) orthodoxam
in amplissimis suis dominiis religionem propagandi. Occurrit et aliud EE.
VV. demisse proponendum, quod cum memoratus ep.pus Ruthenus vigore certarum
quarundam de suscepta a scismatico quodam Polono archiep.po ep.pali consecratione
testimonialium, omnia munia ep.palia, utpote ordinationes sacerdotum. consecrationes
ecclesiarum ac s. chrismatis administrationem exercere sit solitus EE. VV.
declarare velint, utrum illae functiones ep.pales, per ipsum fieri consuetae,
pro validis haberi possint? Demum ut saepefatus ep.pus etiam authoritate apostolica
et licite inposterum pontificalia exercere sacerdotesque per eundem consecrati
tanto securius munere suo fungi possint, ep.palis suae confirmationis (quae
coram EE. VV. etiamnum urgetur) expeditionem, sua qua apud ss. d.num. n. pollent
authoritate, accelerari facere dignentur. Sic fiet ut optatissima Ruthenorum
huius loci (quorum in sola hac mea dioecesi ad 100 circiter millia numerari
dicuntur) cum S. R. E. unio felicissimos indubie capiat progressus, cooperante
eatenus zelosissima EE. VV. pietate, gratia et patrocinio. Cui ego quoque
me summa cum demissione commendans, easdem diutissime salvas et incolumes
pro magno reipublicae christianae incremento servari desidero maneoque etc.
Jassoviae die 11 Dec. 1668.
EE. VV. humillimus capellanus Thomas Pallfy, ep.pus Agriensis12.
7.
Roma, 15. I. 1669.
Congregatio generalis de Prop. Fide in negotio unionis et
irregularitatum Episcopi
Mukacoviensis, Josephi Volosynovskyj.
APF , Acta S. C. de Prop. Fide, vol. 38, fol. 32-33, or. 35.
HODINKA A., op. cit., pago 233.
WELYKYJ A., Acta S. C. de Prop. Fide Ecclesiam catholicam Ucrainae et Bielarusjae
spectantia, vol. II, pag. 14-15. nr. 564.
Die 15 Jan. 1669 fuit congregatio g.ralis de propaganda fide in aula eiusdem
s. congregationis, cui interfuerunt em. mi et rev.mi dd. cardinales infrascripti,
videlicet Barberinus, Ursinus, Fachenettus, Ludovisius, Sfortia, Piccolomineus,
Ninus, Spinola, Maidalchinus et Celsus, nec non rr. pp. dd. Casanate, assessor
s. Officii, et Ubaldus, secretarius. Relationes em.mi Spinula . . . 35. E'
stato nominato dalla maestà dell'imperatore al vescovato di Munkaz
in Ungaria nella diocese d'Agria per i Greci Rutheni, che dimorano in que
i contorni, Giuseppe Wolantiouski monaco Ruteno a conditione, di far il giuramento
dell'unione e di ottenerne dalla sede aptolica la conferma. Il primo l'ha
gia fatto in Posonia avanti mr. arcivescovo di Strigonia, il quale pero non
l'hà anche inviato per non haverlo, siccome scrive, appresso di se.
Havendo pero saputo, che questo si sia fatto consecrare in Polonia dal vescovo
scismatico et insieme heretico di Leopoli, gl'ha proibito l'essercitio delle
funtioni ep.pali, finche non haveva di qua ottenuta la suddetta conferma.
Supplica per tanto detto mr. arcivescovo: 1, che questa s'impetri dalla santita
di N. S.; 2, che si dichiari se il detto vescovo di Munkaz habbia bisogno
di nuova consecratione per esser stata consecrata, come si e detto, da un
vescovo scismatico e senza l'assistenza di due altri vescovi. — Rescriptum.
Circa validitatem consecrationis ad S. Officium. D. archiep.po Strigoniae
scribatur, ut transmittat copiam autenticam iuramenti praestiti per ep.pum
Munkacensem.
8.
Roma. 15. I. 1669.
Littera Cardin. Spinula in negotio sanationis irregularitatum
Josephi Volosynovskyj eiusque subiectionis Primati Hungariae.
APF. Scritt. r. n. Congeressi Greci di Croazia..., vol. I, fol. 58rv-59.
Ill.mo e R.mo Signore.
Perche troppo importa per servitio di Dio, che si piglino presto provisioni
adequate per l'unione di tante migliaia di persone di rito greco, hoggi scismatici,
che riconoscono per lor Prelato Monsignor Vescovo Moncacense, gia che la Divina
bonta ha illuminato questo, ch'habbia detestati gl'errori de Greci, e riconosciuto
il Sommo Pontefice per Capo visibile della Chiesa Santa, prego V. S. Ill.ma
ad effetto di poter rendere capace il Sig. Cardinale Barberini, e gl'altri
Eminentissimi non informati, a farsi presentar gl'atti, e dubbij, che furono
considerati in una Congregatione particolare sotto li 13 Ottobre 1667, alla
quale io pervenni con li Signori Cardinali bo. me. Pallotto, Ottohobono, Carraffa,
et Azzolino, insieme con li Monsignor Fag. . . . . e Casanata all'hora Segretario;
et intanto mi fav. . . . nare, col suo solito zelo, et accuratezza I'accluse
. . . . .
Veramente hoggi che restano conciliate le differenze . . . . nomine di detto Vescovato tra l'Imperatore come Re d'Ungheria et il Principe Ragozzi, e le dissensioni sopra la giun...; ... Spirituale tra l'Arcivescovo dei Regno come Primate, e Metropolitano di Russia per ragion dei rito, e Vescovo Agriense per essere in quella Diocesi detti Greci, mi pare gran disgratia che s'habbino da tener longamente quei popoli vacilanti nella fede, e sospeso I'esercitio della giurisdizione ai Prelato, che studia di ridur il suo gregge all'ubbidienza dovuta.
Deve V. S. Ill.ma supponere per massima certa, che tanto sia metter oggi noi in dubbio, che detto Vescovo di Moneas unito dependa dal Metropolita, greco scismatico, et heretico, quanto voler apportarlo in un certo modo dall'unione, e giuramento prestato. Che però sebene il Principe Ragozzi premeva nei principio avanti che si fosse prestato detto giuramento, che restasse il Vescovo sottoposto ai Metropolita greco, hoggi resta appagato che riconosca il Primate del Regno, cioè l'Arcivescovo di Strigonia.
V.S. Ill.ma farà chiamare il Padre procuratore dell’ordine di S. Paolo Primo Eremita, potrebbe essere, ehe dal medesimo le ven.isse data qualche chiarezza sopra tal pratica. Ma conviene sopra tutto, che la S. Congregatione mostri di far stima del'Arcivescovo di Strigonia, che ha invigilato per gran premura per l'unione suddetta, come fece anco utilmente Monsignor Antecessore13; tanto piu che potrebbe riuscirli, che al medesimo Vescovo Moncacense unito aceettassero di sottoporsi molt'altri dell'istesso rito Greco sparsi per molti luoghi di quel Regno d'Ungheria.
Quando si trattasse della consecratione di detto Vescovo, all’hora
e certo, che per servarsi i riti della Chiesa Orientale, converrebbe applicar
l'animo, ch’il Consecrante fosse dell'istesso rito greco; ma hoggi siamo
fuori di quest'impaccio. E cosi il parer mio dobbiamo solo pensar il sanar
tutti li diffetti espressi da Monsignor Arcivescovo di Strigonia, e da Monsignor
Vescovo d' Agria con il mezzo della suprema autorità Apostolica; e
con rinovargli gl'ordini per la transmissione della professione della Fede,
e copia successivamente de gl'atti sussequenti sopra le sanationi di sopra
espresse. Et a Monsignor Vescovo d'Agria Prelato della prima nobiltà
d'Ungheria, e molto zelante, stimerei ragione, che si facesse egn’espressione
di stima; e che potendolo consolare con lar accettare nel Collegio de Greci
due de giovani Rutheni, che fossero di maggior aspettatione abbracciassero
volientieri l'occasioni di compiacerlo. E mentre prego V. S. Ill.ma di molte
occasioni di servirla, le bacio le mani.
Casa 15 Gennaro 1669.
D. V. S. Ill.ma e Rev.ma
Aff.mo per sempre
V. Cardinal Spinola14
Le due scritture accluse in suo commodo fornira ri. . . .
Monsignor Baldeschi, Arcivescovo di Cesarea e Secretario15
della S. C. di Prop. Fide.
9.
Roma, 19. I. 1669.
Idem Cardinalis de eadem sanatione actuum Episeopi Mukacovrensis.
APF. Scritt. r. n. Conressi Greci di Croazia, vol. I, fol. 56.
Ill.mo e Rev.mo Signore.
Non possono restringersi con maggior chiarezza, e metodo i dubbij. E' ben
vero, che dato che saltem quoad executionem (come mi persuado fermamente restasse
sospeso l’ordine al Vescovo consacrato, sarebbe necessaria, o la rehabilitatione
di Nostro Signore quatenus bastasse, o la dichiaratione, ch’anco sub
eadem conditione fossero reiterati gl’ordini, et il Sacramento della
Cresima, dati dal medesimo Vescovo sospeso, e che per quiete maggiore de gl'Unghari
s'esprimesse, che non osti che detto Prelato Moncacense per essere dei rito
greco, non sia stato confermato da S. Santitità, secondo che veniva
prescritto nella nominatione ai Vescovato soddetto, fatta dalla Maesta Cesarea,
e resto con ratificarmi.
Casa 19 Gennaro 1669,
D. V. S. lll.ma e Rev.ma affezionatissimo per sempre Cardinal Spinola.
10.
Roma. 26. I. 1669.
S.C. de Prop. Fide Archiepiscopo Strigoniensi pro transmissione
iuramenti Episcopi Mukacoviensis.
APF, Litterae S. C. de Prop. Fide, vol. 53, fol. 24.
HODINKA A., op. cit.. pag: 233.
WELYKYJ A., Litterae S. C. de Prop. Fide Ecclesiam catholicam Ucrainae et
Bielarusjae spectantia, vol. I, Romae 1954, pag. 304, nr. 460.
D. Archieppo Strigoniensi. Die 26. Januarii 1669.
Dum s. c. dubium de validitate consecrationis d. ep.pi Munchacensis gr. r.
ponderari mandavit, iussit per me significari amplitudini tuae, quatenus velis
huc transmittere copiam autenticam juramenti, ab eodem d. ep.po coram amplitudine
tua Posoniae praestiti, ut eo etiam accurate expenso negotium hoc maturius
decerni possit. Interim pro certo habeas, causam hanc omni studio ac sollicitudine
discutiendam ac prosequendam ad maiorem profectum ac firmiorem illorum populorum
unionem. Et a Deo summam amplitudini tuae apprecor incolumitatem.
11.
Roma, 12. II. 1669.
Littera Cardinalis Spinulae in negotio Eparchiae Mukacoviensis.
A p F, Scritt. r. f. Congressi Greci di Croazia..., vol. I, fol. 60 rv.
Ill.mo e R.mo Signore.
Oltre à quanto ho giit rappresentato à V. S. m.ma in ordine
al Vescovato Moncacense, stimo bene mandarle copia d’una relatione,
ch’intorno alla medesima Chiesa hebbi ne primi mesi che giunsi alla
Nuntiatura di Vienna, dalla bo. me. di Monsignor Lippa16,
Arcivescovo di Strigonia, Antecessore di quel Prelato, che hoggi rege quella
Chiesa, e ch’era soggetto d'incomparabil virtù, e di sperimentato
zelo. V. S. Ill.ma raccoglierà da detta lettura, che già la
S. Congregazione prese provedimento in un caso simile dei fu Monsignore Pietro
Partenio, Vescovo di Mochos, ch’essendo nate le medesime controversie,
per essere stato consecrato da Vescovo Scismatico, la Santa Sede non si curò
di venir alla decisione del dubbio, ma lo rimesse al medesimo Monsignor Primate,
che Sentio il parere de Teologhi, ad cautelam renova alcuni atti della Consecratione.
Potressimo donque noi fugire ogn’impegno di dichiarare, se all’Imperatore, Principe Ragoczij, o ad altri spetti la nominatione, e restringersi solo ne i dubbi proposti da Monsignor Arcivescovo moderno, e da Monsignor Vescovo d’Agria; ma non dilatare più le risposte a quei Prelati, già che per la notitia, ch’io tengo di quei soggetti, e dei naturale de gl’Ungari, con diferir il rispondere sopra un'avviso, che per ragione meritava tanto gradimento, si disanimano ai maggior segno e si mettiamo a pericolo di perdere migliaia d’anime, ch’hanno abbracciata l'unione, et hanno lasciati gl’errori, che per poca incuria nel’Hungheria, più che nella Polonia, hanno fatto perseverare nello scisma quelli dei rito greco.
Non perdiamo dunque l’occasione d’hoggi, ch’anco il presente Veseovo Moncaeense, e numero cosi grande de suoi seguaci si sono sottoscritti all’unione con la Chiesa Romana; tantopiù ch’ho rincontri che dimani nella S. Congregazione del Santo Ufficio si darà l’ultima mano alla resolutione de i dubbi, che da V. S. Ill.ma furono trasmessi a Monsignor Assessore, e mentre attendo frequenti oecasioni di servir à V. S. Ill.ma le bacio le mani.
Casa. 12 Febraro 1669. D. V. S. Ill.ma e R.ma.
Aff.mo Servitore sempre V. Cardinal Spinola.
Fin qui si fa con il supposto, che Monsignori dei Rito Greco non s’habbiano da porre in comodo; essa però fa discrittione di chi nè spetti la nominatione, onde solo siamo tenuti a rispondere precisamente nelli dubbij per puro scrupolo. . . . e lo dobbiamo fare, acciò s’accompagnino que i popoli che stiano più attenti il sottomettersili spiritualmete e che la Chiesa Romana abbraccia amorosamente chi a lei ricorre.
12.
Roma, 3, III. 1669.
Alia littera eiusdem Cardinalis de nominatione Josephi Volosynovskyj.
APF, Scritt. R. n. . Congressi Greci di Croazia…, vol. I. fol. 62.
Ill.mo e Rev.mo Signore.
Tra le mie scritture a caso ho trovato copia della nominatione Cesarea di
D. Gioseppe Valesius dell’ordine di S. Benedetto17
per il Vescovato di Mochos dei rito greco, e dal medesimo foglio parmi, che
si raccolga chiaramente, che la nomina soddetta sia stata fatta con la partecipatione
dei Prencipe Ragozzi. e dell’Arcivescovo di Strigonia. E che però
cessino i sospetti, ch’altre volte s'allegarono, si restringono pero
i dubbi, se siano seguiti diffetti nella Consecratione di detto Prelato, che
richiedino particolar sanatione dalla quale nascerebbe l'altra difficoltà,
se dovessero essere rehabilitati quelli, ch'hanno ricevuto i Sacramenti dell'Ordine,
e della Cresima dal medesimo Vescovo, e mentre a suo tempo attenderò,
che V. S. Ill.ma mi ritorni le scritture, che l’ho inviato sopra tal
pratica, le bacio le mani.
Casa, 3 Marzo 1669.
Di V.S. Ill.ma e R.ma aff.mo sempre
Cardinal Spinola
Monsignor Baldeschi, etc.
13.
Roma, 13. III. 1669.
Resolutio S. C. Officii in negotio consecrationis Josephi
Volosynovskyj.
APF. Scritt, r. n. Congressi Greci di Croazia..., vol. I, fol. 64.
Feria 4a. Die 13 Martii 1669.
In generali Congregatione S. Officii etc.
Propositis infrascritis dubiis remissis a S. Congregatione de Propaganda fide,
videlicet:
1o An Episcopus Graeci ritus consecratus ab Episcopo Schismatico et Haeretico
simul, sit valide consecratus.
Sac. Congregatio dixit, Episcopum Graeci ritus ab Episcopo Schismatico, et
Haeretico simul, valide consecratum, verum illicite fuisse consecratum, et
ideo indigere relaxatione quoad suspensionem, et dispensatione quoad irregularitatem.
2o An Episcopus Moncatiensis Graeci ritus ab uno tantum Episcopo consecratus
sit valide consecratus. An in utroque casu consecrari debeat sine conditione,
vel posit sub conditione denuo consecrari.
Sacra Congregatio dixit, Episcopum Moncatiensem ab uno tantum Episcopo consecratum,
non esse iterum sub conditione consecrandum, sed sequendum praescriptum Brevis
sano mem. Pii 4, datum XI Augusti 1562, quod transmittatur.
14.
Roma, 25. III. 1669.
Iterum Archiepiscopo Strigoniae de transmissione professionis
fidei Josephi Volosynovskyj. .
APF, Litterae S. C. de Prop. Fide, vol. 53, f. 60.
HODINKA A.. op. cit., p. 234.
WELYKYJ A., Litterae S. C. de Prop. Fide, vol. I, pag. 305-6, nr. 462.
D. Archieppo Strigoniae. Viennam, 30 Martii 1669.
Ex decisionibus hic inclusis perspiciet Ill.ma Dominatio V. piam sollicitudinem
S. Congregationis in expediensis negotiis d. Ep.pi Munkaciensis, et insmul
desiderium eiusdem S. Congregationis pro religionis catholicae augmentum in
illo ep.patu, quod eo magis sperat, quo magis alias experta est zelum Ill.mae
D.nationis V. Interim summopere exoptat, ut huc transmittere velit professionem
fidei cum formula iuramenti praestiti a dicto d. Ep.po, ut his etiam maturius
examinatis negotium finaliter perficiatur. Hac opportunitate exhibeo Ill.mae
D.nationi V. mea obsequia. meque ipsum ad omnia sua mandata semper promptissimum
et reverenter manus deosculor.
15.
Vienna, 25. V. l669.
Alia relatio Archiep. Strigoniensis de professione fidei
et iuramento Josephi. Volosynovskyj.
APF, Scritt. r. n. Congressi. Greci di Croazia ..., vol. I. fol. 66 rv.
Illustrissime ac Reverendissirne Domine Fautor, et Frater in Christo colendissime.
Post diuturnam, et adversam corporis valetudinem redux factus ex Hungaria ad has partes, accepi debito cultu Illustrissimae, ac R.dissimae D. Vestrae ad me datas, in quibus me edocendo de Sacrae Congregationis resolutionibus in negotio Episcopi Munkacsien. antehac Schismatici, mandat, ut eidem praestitum ab ipso juramentum quantocitius transmittam, verum cum iam illud antea Eminentissimo Cardinali Domino D. Francisco Barberino, Patrono meo colendissimo, transmiserim, nullus dubito, quin huc usque ad manus Illustrissimae ac R.dissimae D. Vestrae delatum sit, nihilominus ut obligationi meae usque quaque satisfaciam Sacramque Congregationem eatenus abunde informatam mihi persuadere possim, mitto iterato in inclusa hac scheda, ad manus Illustr. ac R.mae D. Vestrae memor. juramentum quod antefatus Episcopus tunc post emissam professionem fidei ab Episcop. praestari solitum deposuit; daturus operam, ut quod quidem Eminentissimis D. D. singularis Patronus meus Cardinalis a Spinola mihi ante decem, aut duodecim circiter septimanas transmiserit certam formulam Professionis a Graeci Ritus Episcopis deponi consuetae, eundem Episcopum actu tum ad me accersam, ac iuxta eandem formulam bene instructum, et informatum, debitae obligationis ecclesiasticae commone faciam, nec intermissurus, ut rudi illi et noviter S. Matri Ecclesiae adstipulato populo ita provideam, tam erectione scholarum, quam aliis necessariis Ecclesiae disciplinis, quatenus possint veris, ac legitimis Ecclesiae Filiis desiderato foenore merito adnumerari.
Interim siquid adhuc alterius mihi Sac. Congregatio demandare dignata fuerit, obsequiose rogatam habere velim Illustr. et R.dissimam Dominationem Vestram me desuper monere velit, enitar enim pro virili, ut me Sacrae Congregationis fidelem operarium exhibeam, et maneam semper.
Viennae, die 25 Maii. Anno D. 1669.
Illustrissimae et Reverendissimae Dominationis Vestrae etc.
Servus Obsequentissimus
Georgius Szelepchinij, Archiepiscopus Strigoniae.
P. S. Juramentum istius Episcopi Ruthenici factum, etiam transmittere paratus
sum, si ita necessum iudicaverit Ill. D. V. Utilius tamen iudico si idem ad
me accersitum, deposuerit noviter iuramentum illud, quod mihi ab Emin. Cardinali
Spinola, spirituali meo Patrono, ad hunc effectum transmissum fuerat.
Ill.mo Domino Caesar Augustano Archiepiscopo, Secretar. S. Congregationis18.
16.
(.. .1669)
Littera Josephi Volosynovskyj de persecutionibus sui Cleri ex: parte euiusdam Vicecomitis.
VIENNA, KAL. Hung.,fasc.176.
HODINKA A., op. cit. p. 234.
Excel.mi, rev.mi, il.mi dd. grat.mi.
ln caelum clamans gravis injuria me ad pedes ex.ciarum, rev.marum ac il.marum
dd. vv. provolutum lamentabiliter exponere cogit, qualiter Iconicus (sic)
Imsticzowsky condam ep.pus gr. r. propter excessus suos et plurima perpetrata
scelera e monasterio et contubernia Munkaczensi eiectus, proscriptus et excommunicatus
protectione et auxilio egregii Ambrosii Gulaczy. vicecomitis cot.tus de Beregh19
ac etiam universorum calvinistarum in ante lato eat. tu degentium munitus
me alias legitimum ep.pum Munkacziensem tam a sua mat.te ss. privilegiatum.
quam vero a sua celsitudine archiep.pali confirmatum nihil sibi aestimare,
sacerdotes a contubernia meo ab annis jam circiter 500 (!) imperturbate vigentes
vi et potentia mediante sub certa mulcta avelli sibique adhaerere denique
vitae ac fortunis meis omnimode insidiari facit. Nobilitas praeterea in suis
ditionibus adinstar mancipiorum ad quaelibet servilia opera gr. r. ministros
compellit et attrahit, prout super etiam attactus d. Gulaczy comprehensa quodam
publico latrone in manifestam contestationem despectus et ignominiae erga
gr. ministros eosdem compulit ad custodiendum attactum latronem, quem plane
2 integris noctibus et 1 die custodire debuerunt. D.na autem Szinyeiana in
ditione sua in po.one Wlazan et cot.tu Saaros existente habita eccl.am nostram
e fundamento erui et demoliri curavit. Accederet etiam, quod Uyhelyiensis
evang. Fidei minister ab incolis Ruthenis contra jus et aequum per fl. 3 extorqueret,
qui tamen suam eccl.am et gr. sacerdotem haberent. Tempore exercitii cultus
divini signanter processionum ac aliarum piarum devotionum in transitu calvinistae
cum summo dedecore spuunt ad crucem nostram. Alias etiam infinitas injurias
cum summo damno et praejudicio tolerare debemus. Supplico itaque ad pedes
ex.ciarum, rev.ma.rum ac ill.marum dd. vv. provulutus per viscera-misericordiae
Dei perquam demisse, quatenus manifeste injuriae meae ac totius contubernii
afflicti succurrere, neve totaliter (sic) ab antelato Ambrosio Gulaczy sine
omni causa impetamur et despotice tractemur, medio gratiosarum suarum literarum
serio demandare, dein et ablegatos dicti cot.tus de Beregh hic de facto constitutos
eatenus admonere haud dedignentur. Quam suarum rev.marum ac ill.marum dd.
vv. gratiam humillimis apud Deum precibus cum universo contubernio meo incessanter
promere ri adnitar. Optatum praestolaturus responsum ex.ciarum, rev.marum
ac ill.marum dd. vv. humillimus servus et capellanus.
Iosephus Wolosinousky, ep.pus graecus Munkacziensis.
Titulus: Ad excell.mos. rev.mos ac ill.mos dd. Joannem S. R. L comitem a Rottal, Franciscum Szegedy regni Hung. cancellarium, comitem Petrum a Zrin, regnorum Dalm. Croat. Sclav. banum, comitem Sigismundum Petheo de Gerse, partium regni Hung. superiorum vicegeneralem dd. gratissmos demissum memoriale introscripti Supplicantis.
17.
Roma, 13. Vl. 1669.
Littera Cardinalis Spinuale in ncgolio Mukacoviensi.
APF, Scritt. r. n. Congressi Greci di Croazia..", vol. I, fol. 69.
Ill.mo e R.mo Signor
Monsignor Arcivescovo Baldeschi, Secretario.
Monsignor Arcivescovo Primate d’Ungheria con sua lettera del 26 passato, doppo haverni ricercato ad emendare quelli errori, ch’io conoscessi haver egli commesso in non usar quei trattamenti più ossequiosi al gran merito di V. S. Ill.ma, m’aggiunge le seguenti parole: Esset valde bonum si Sac. Congregatio dignaretur pro suo consueto zelo curare educari aliquem capacem Juvenem in Collegio Graecorum, qui finiendo studia possit substitui. Cum enim Episcopus Muncacensis confirmatus sit pene decrepitus, non credo ipsum supervicturum duobus annis.
Trattandosi di Prelato unito, ch’ha più di cento milla sudditi, ad effetto d’assicurarsi che non tornino a gl’errori de Scismatici, mi è parso l'avvertimento molto prudente; tanto più che Monsignor Primate non l’haverebbe fatto, se non fosse sicuro di poter superare tutte le difficoltà, che san state per occasione della nomina di ridur il tutto alla notitia di V. S. lll.ma, alla quale bacio le mani.
Casa, 13 Giugno 1669.
Di V. S. Ill.ma e Rev.ma Umil.mo suo semper.
N. Cardinal Spinola
18.
Roma, 23, VI. 1669.
Littera Cardinalis Spinulae in negotio Mukacoviensi, nempe
de provisione nova eiusdem Eparchiae.
APF, Scritt. r. n. Congressi Greci di Croazia. .., vol. I, fol. 71.
Ill.mo e R.mo Signore,
Monsignr Baldeschi, Arcivescovo di Cesarea.
Se bene non posso dar risposta precisa a V. S. Ill.ma, senza sentir prima
Monsignor Primate d’Ungheria, non ho molta dificoltà in credere,
che quei della Russia possino esser capaci delle Chiese d’Ungheria,
tanta più mentre il secondo in ordine vien intitolato Archimandrita
Colocensis, Chiesa compresa tra gli Vescovali Chiese d’Ungheria. Il
maggior dubbio mi deriva, se li soggetti Rutheni proposti siano tutti dei
rito Greco havendo massime d'alcuni di essi presuntioni incontrarie; e carne
V. S. Ill.ma sa, il Vescovato Moncacense cense non può ammettere chi
non sia di detto Rito, per esseri o tutti li Diocesani. Però sopra
di ciò prego V. S. Ill.ma il far sentire il P. Ministro del Collegio
Greco, e premere che di ciò, che si sara riscordato habbia qualche
sentore avanti sabbato, nel qual giorno si scrive per Ungheria. E mentre attendo
frequenti occasioni di servir a V. S. Ill.ma le bacio le mani.
Casa, 23 Giugno 1669.
Di V. S. Ill.ma e Rev.ma Ob.mo per sempre
N. Cardinal Spinola
19.
Vienna, 18. VII. 1669.
Epistula Archiepiscopi Strigoniensis de assigando Coadiutore
Josepho Volosynovskyj.
APF, Scritt. r. n. Congressi Greci di Croazia..., vol. I, fol. 75.
Eminentissime Princeps, Domine, Domine et Patrone Colendissime,
Em. Principe DD. Cardinali il Spinola.
Heri vesperi sunt mihi traditae Eminentiae Vestrae literae, una cum inclusa
annotatione nominum Alumnorum Ruthenorum, qui e Collegio Graecorum de Urbe,
ab Anno Domini 1620 usque ad 1667, egressi sunt. Quas quidem Eminentiae Vestrae
literas statim in meas includendo, Domino Episcopo Agriensi, tanquam partibus
illis Ruthenicis proximiori, et viciniori (Siquidem ego locorum illorum, et
Constitutionum ignarus essem) transmisi, ac perscripsi, quatenus is accersito
ad se illo nuper creato Episcopo Rutheno, claram informationem de Constitutionibus
illorum, situsque locorum capiat, mihique quantocyus transmittat. Loca enim
illa distant hinc ad 90 circiter Milliaria Hungarica. Episcopus eorum est
vir valde decrepitus, gens autem illa adeo rudis, ut etiam sua lingua vix
aliquid caleat legere. Proinde esset eo mittendus aliquis bonus, zelosus,
exemplaris, et eruditus Vir, moderno Episcopo adiungendus, qui sciret illos
in bonum ordinem disponere, ac demum, mortuo Episcopo moderno, in officio
succedere posset. Interim ubi primum responsum a supradicto Domino Episcopo
Agriensi accepero, confestim Eminen. Vestram uberius de omnibus informabo,
manens quoad vixero.
Viennae, die 18 Iulii 1669.
Eiusdem Eminen. Vestrae obsequentissimus Servus Capellanus
Arehiepiscopus Strigoniae, mp.
20.
Roma. 1669.
Adnotatio quaedam, ut videtur, Secretarii S. C. de Prop.
Fide in negotio Mukacoviensi.
A P F, Scritt. r. n. Congressi Greci di Croazia..., vol. I, fol. 77.
Note sopra il foglio20
a. Che si cerchi soggetto a proposito di rito Greco per provedere questa Chiesa,
et informarsi, se vi sia qualche Jus di nominare spettante ad alcun Prencipe.
b. La difficoltà sta in trovar i soggetti, essendovi pochissimi Preti,
ne possono pigliarsi di fuora per difetto della lingua; suppliscono i Religiosi
di diversi Ordini, ma non bastano di gran lunga.
c. Si disse che nella Congregazione gia vi era l’ Alcorano confutato,
ma che si procurasse di translatarlo in lingua Ungarica, e si stampasse.
d. Come nell’antecedente.
21.
(Vienna)...1669-1670.
Supplicatio monachorum monasterii Mukacoviensis, ut protcgantur
ib iniustis vexationibus.
VIENNA, KPL, Hung., 14, 57l.
HODINKA A., op. cit., p. 236.
Ser.me, invictissime caesar, misericordiae fons abundantissime. Coelum, solem
et lunam s. mat.tem decus campaniae faciunt. Tua laus unquam neque intercidet,
neque intermorietur. Commendatis hum.mis obsequiis et assiduis acerrimis nostris
precibus supplices nos ad beatos pedes abjicimus, scabellum pedum tuorum adoramus,
abyssum te misericordiae nos ad miserandam fortunam redacti abyssus miseriae
in summa tribulatione nostra invocantes confugimus. Fiat misericordia tua
super nos, quia secundum Deum in te unum velut in scopum certissimum spei
nostrae aciem ponimus. Quia apud te est fons magnae misericordiae. Sicut audivimus,
sic videmus. Laudabile nomen tuum. Non audemus multum scribere. Significamus
hoc, quod miserunt nos nostri monachi ex monasterio tuo Munkaciensi ad rev.mum
ep.pum cancellarium pro mandato, quia ep.pus noster Munkaciensis perdidit
fundus. Est s. mat.tis tuae nostrum monasterium. 200 n.nos ex larga gratia
tua nostro monasterio et scholae cathedrali nostrae Munkaciensi in aeternum
donasti. Nobis nihil datur. Rogamus, cruentis lachrimis exploramus excelsam
mat.tem tuam. fac nobiscum secundem misericordiam tuam. Jube dare nobis mandatum.
Servi sunt ill.mi principis hic, qui omnia sciunt. In monasterio monachi 12,
in schola cantores 8, studiosi 20 summa paupertate oppressi, nudi, via longa,
periculosa. Nunquam supplicant ad mat.tem excelsam tuam. Tempore aestivo mittebant
3 monachos et studiosos supplicatum ad summam misericordiam tuam, sed per
praedones dispoliati sunt, ex quibus unus tertia huic mundo valedixit. Modo
supplicamus, quatenus, quia suavis es, adiuva nos eleemosyna sancta. Jam 5
septimanae sunt elapsae. Caremus victu et amictu. Nos sumus tui, cognosce
noS modo. Semper Deum mitigamus pro victoria tua, semper magnificamur in nomine
tuo. Illustra faciem super tuos, donec nos dimittet relig.mus ac rev.mus ep.pus,
magnif. cancellarius. Intercidemus sine pecunia. Adjuva. Da misericordiam
tuam de summo. Non habemus aliud auxilium praeter te unum. Miserere nostri,
pro quo Deus merces. Humilis s. Bas. Regulae monachus Gedeon Torzynski ex
monasterio cathedrali Munkacsiensi. sk. — Etiam atque etiam majorem
in modum excelsam s. mat.tem obsecramus panum monachis nigrum, cantoribus
alium colorem, quia sunt servi ill.mi principis Rakozy, sciunt nos esse tuos
fideles servos. Praecipue exploramus quam citissime declarationem, quia nescimus
linguam Germanicam. Trudunt, puniunt, expellunt nos milites. Non possumus
coram illis stare.
22.
Roma. 14. X. 1671
In nominatione Episcopi Pauli Torchich adducitur exemplum
Eparchiae Mukacoviensis.
APF, Scritt. r. n. Congressi Greci di Croazia..., vol. I, fol. 93.
Ill.mo e Rev.mo Signor mio Padron Oss.mo,
Monsignor Baldesehi, Segretario de Prop. Fide.
Si compiace V. S. Ill.ma con sua delli 6 stante significarmi come ad effetto,
e secondo le determinationi do cotesta Sacra Congregatione possa conferirsi
un titolo di Vescovato in partibus a D. Paolo Zorehieh, Monaco Basiliano Cattolico
di Rito Greco, che deve mandarsi al governo de’Vallacchi Scismatici
dell’Ungheria; mancava solo, ch’io dovessi sentire il parere di
questi miei Eminentissimi Signori, se da chi deve egli essere istituito e
dove consegrato. Ho io partecipato tutto ciò nella Congregatione di
questa mattina all EE. Loro; le quali, prima di prendervi risolutione veruna,
mi hanna commandato, che debba significare a V. S. Ill.ma, che si compiaceia
di farmi giungere la lettera scritta da Sua Maestà Cesarea, con le
altre scritture, toccanti questa materia; carne anche gli essempi, che vi
siano costì, e particolarmente quello dell’erettione della Chiesa
di Monchaz, e dell’Istitutione dei Vescovo di essa; a finchè
partecipato il tutto da me all’EE. Loro, possano queste rispondere quel
che stimeranno adeguato. Con questo cenno, che ne porto a V. S. Ill.ma resto
baciandole riverentemente le mani.
Dal. Officio, li 14 Ottobre 1671.
D. V. S. Ill.ma e Rev.ma dev.mo et oblig.mo Servitore
Casanate